EUPHORBIA L.SÜTLEĞEN

EUPHORBIA L. - SÜTLEĞEN

Bilimsel Betim:

Birevcikli biryıllık, ikiyıllık, çokyıllık sütlü otsu bitkiler veya neredeyse çalılar. Gövde yaprakları genellikle almaşlı, nadiren karşılıklı, çapraz ya da dairesel, sapsız, nadiren saplı; kenar ya da yalancı-şemsiye yaprakları dairesel; kolcuk ya da siyatyum (çanak) yaprakları dairesel veya karşılıklı, serbest veya birleşik. Sitipullar mevcut veya yok. Yalancı şemsiye kolları genellikle çatalsı. Çiçekdurumu siyatyum (çanak), tek dişi çiçek ve bir kaç erkek çiçekli salgı-taşıyan involukrumla çevrelenmiş. Siyatyumlar nihai bir yalancı şemsiyenin ışınları üzerinde yalancı dikazyal olarak yerleşmiş, koltuksal kollar taşır ya da taşımaz. Siyatyum involukrumu genellikle 5-loplu, (l−)4−5 çeşitli-şekilli bezeler loplarla almaşlı dizilişli. Erkek çiçeklerin her biri kendi sapçığı üzerinde tek çıplak sitamen taşır (eklemli bir filament gibi görünen). Dişi çiçek, genellikle meyvedeyken uzamış sapları üzerinde üçgözlü çıplak yumurtalık taşır. Tohumtaslağı her gözde tek. Sitiluslar 3, tabanda birleşik, sitigmalar sıklıkkla iki eşit parçalı. Meyve yarılan (regma) tipte, 3-kapaklı, perdeden yarılıp açılan meyve. Tohumlar genellikle karunkulalı.

Kaynak:

Radcliffe-Smith A (1982). Euphorbia L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 7: 571.

Halk Betimi:

Tekyıllık, ikiyıllık veya çokyıllık otsu veya yarı çalımsı bitkileri içeren bu cins ülkemizde “sütleğen” ismiyle bilinir ve dünya çapında geniş bir yayılış gösterir. Dünyada yaklaşık olarak 2046 türü bulunan bu cinsin ülkemizde 105 türü (119 takson) bulunur. Sütlü özsuyu içerir ve toksiktir (zehirlidir). Temas halinde aşırı derecede tahriş edicidir. Bu da ışığa duyarlı cilt reaksiyonlarına ve özellikle gözler veya açık kesiklerle temas ettiğinde şiddetli iltihaplanmalara neden olur. Kuru bitki materyalinde bile toksisite yüksek olabilir. Kanserojen nitelikleri nedeniyle uzun süreli ve düzenli temastan kaçınılmalıdır. Bazı türler, “Atatürk çiçeği (Euphorbia pulcherrima Willd. ex Klotzsch)”, süs bitkisi olarak kullanılırken bazı “sütleğen (Euphorbia L.)” türlerinin ise tıbbi bitki olarak genital uçuklara (HSV-2) karşı etkili olduğu kanıtlanmıştır.

Kaynaklar:

Anonim 1 (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Euphorbia/, Erişim Tarihi: 22.01.2016.

Anonim 2 (2016). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Euphorbiaceae/Euphorbia/, Erişim Tarihi: 22.01.2016.

Öztekin M (2012). Euphorbia L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 414–424.