EUPHORBIACEAE - SÜTLEĞENGİLLER
Bilimsel Betim:
İkievcikli veya birevcikli, biryıllık, ikiyıllık veya çokyıllık otsu bitkiler veya çalılar, çoğunlukla sütlü. Yapraklar genellikle almaşlı, daha az sıklıkla karşılıklı veya almaşlı, halka şeklinde dizili ve karşılıklı, basit, sitipullu veya değil. Çiçekler tek eşeyli, genellikle aktinomorf, çoğunlukla taçyapraksızve bazen çanakyapraksız, koltuksal, tek, demetsi, başak, koltuklarda veya yaprak karşısındaki bileşik salkımlarda veya salgılı tüylü siyatyumlarda (çanaklarda). Erkek çiçekler 0−6 adet serbest veya birleşikçanakyapraklı, taçyapraklar 0−6 adet, disk şeklinde veya değil ve 1−çok sitamenli, serbest veya bitişikfilamentli; verimsiz dişi organ (pistilot) mevcut veya yok. Dişi çiçekler 0−6 adet serbest çanak yapraklı veya kaşıksı(sıpata)çiçek örtülü, taçyapraklar 0−6 adet ve 2−3 gözlü üstdurumlu yumurtalıklı, 2−3 serbest veya birleşik sitiluslu, eksenden pilasentalanmalı ve her gözde 1−2 tohumtaslaklı; tabla ve verimsiz erkek organlar (sitaminotlar) mevcut ya da yok. Meyve patlayarak tohumlarını saçan yarılan tipte (regma). Tohumlar karunkulalı veya değil.
Kaynak:
Davis PH (1982). Euphorbiaceae, Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 7: 566
Halk Betimi:
Otsu bitkiler, çalılar veya ağaçlardan oluşan “Sütleğengiller ailesi”, çoğunlukla tropikal bölgelerde ve bazı türleri ise tropik olmayan bölgelerde, özellikle Akdeniz Havzası, Ortadoğu, Güney Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri’nin güneyinde, yayılış gösterir. Ekonomik açıdan son derece önemli bazı bitkiler bu ailede yer almaktadır; Güney Amerika kökenli odunsu bir çalı olan “manyok (Manihot esculentaCrantz)”, nişastalı yumru kökleri için tropikal ve subtropikal bölgelerde pirinç ve mısırdan sonra en çok yetiştirilen üçüncü üründür. “Hintyağı (Ricinus communis L.)”, I. Dünya Savaşı uçakları ve bazı model uçaklar da dahil olmak üzere, ve bazı yarış arabalarında içten yanmalı motorlarda etkili bir motor yağı olarak kullanılmıştır. Zamanla yerini daha istikrarlı ve daha az toksik olan sentetik yağlara bırakmıştır. Bitkinin kök kabuklarının soğuk algınlığı önleyici ve iltihap sökücü etkileri saptanmıştır. Bununla birlikte, başta tohumları olmak üzere zehirli bir bitkidir. “Barbados fıstığı (Jatropha curcas L.)” tohumlarından elde edilen yağ, dünyanın birçok yerinde biyodizel ve biyoyakıt yakıt yapımında kullanılmaktadır. “Para kauçuk ağacı (Hevea brasiliensis Müll.Arg.)”ndan ise kauçuk elde edilir. Bazı türler, “Atatürk çiçeği (Euphorbia pulcherrima Willd. ex Klotzsch)”, süs bitkisi olarak kullanılırken bazı “sütleğen (Euphorbia L.)” türlerinin ise tıbbi bitki olarak genital uçuklara (HSV-2) karşı etkili olduğu kanıtlanmıştır.
Kaynaklar:
Anonim (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Euphorbiaceae /, Erişim Tarihi: 22.01.2016.
