OPHRYSL. - ARI SALEBİ
Bilimsel Betim:
Yuvarlak bölünmemiş 2 yumrulu küçük çokyıllık otsu bitkiler. Yapraklar çoğunlukla tabanda. Başak oldukça gevşek ve gösterişli çiçekli. Çanakyapraklar ± yayık veya geriye kıvrık, tüysüz, yeşil, gülrengi veya beyazımsı. Taçyapraklar daha küçük, tüysüz veya tüylü. Dudak mahmuzsuz, yassıca, yaysı veya kuvvetlice dışbükey, dümdüz veya 3-loplu, tabana yakın hörgüçlü veya değil, sıklıkla küçük uç tırnaklı, yukarıda kadifemsi, çeşitli şekillerde parlak tüysüz işaretli (spekulum: ayna). Sütün (kolumn) küt veya sivri, nadiren ± uzamış konektifli. Polen kütlesi (poliniya) 2, ayrı yapışkan tablaya (viskidiyum) tutunmuş, herbiri ayrı kese (kesecik: bursikula) içinde. Yumurtalık sapsız, hafifçe buruk veya değil, tüysüz.
Kaynak:
Renz J & Taubenheim G (1984). Ophrys L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 8: 476.
Halk Betimi:
Ülkemizde “arı salebi” olarak bilinen bu cins Avrupa, Türkiye, Kuzey Afrika, Kanarya Adaları ve Orta Doğu’dan Türkmenistan’a kadar doğal olarak yetişir. Dünyada yaklaşık olarak 149 türü bulunan bu cinsin ülkemizde 54 türü (106 takson) bulunur. Bu cinsin bazı türlerinin çiçekleri arıların ve diğer böceklerin kürklü vücutlarına benzemesi dolayısıyla “arı orkidesi” denilmiştir. Cins ismini birçok türün dudaklarının tüylü kenarlarına atıfta bulunmak maksadıyla, Yunanca’da “kaş” anlamına gelen “ophrys” kelimesinden almıştır. Bu bitkinin hayli ilginç bir üreme şekli vardır. Bitki çiçeklerini dişi arıya benzeterek erkek arıları çiftleşme için kendine çeker. Erkek arılar çiçekleri dişi arı sanarak yaklaşır ve çiftleşmeye çalışırlar. Bu sırada çiçek polenleri arıya bulaşır ve erkek arı bu hareketi her tekrarladığında polenleri taşıyarak bitkinin üremesine katkıda bulunur.
Kaynaklar:
Anonim 1 (2017). https://en.wikipedia.org/wiki/Ophrys, Accessed date: 09.05.2017.
Anonim 2 (2017). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Orchidaceae/Ophrys/, Accessed date: 09.05.2017.
Deniz İG (2012). Ophrys L., In: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (eds.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, pp. 638–645.
