CROCUS L.ÇİĞDEM

CROCUS L. - ÇİĞDEM

Bilimsel Betim:

Kormus genellikle simetrik, birkaç lifsi, zarsı veya derimsi tunika ile örtülü . Katafiller 5’e kadar, toprak üstünde yükselen sürgünleri saran. Yapraklar çiçekler ile birlikte görülen (sinantus) veya onlardan sonra gelişen (histerantus), tümü tabanda, üst yüzeyde yassı ya da oluksu, beyazımsı orta çizgili, alt yüzeyde yassıca bir omurganın her iki yanında 2 derin oluklu. Sıkapoz yok. Sonbahar veya ilkbaharda çiçeklenen, çiçekler 1 veya birkaç tane, her biri kısa toprakaltı çiçek sapı üzerinde zarsı kın yaprakla sarılı (“Çoğu yazara göre ‘taban sıpata’). Bırakte zarsı; bırakteol bırakteyle benzer yapıda veya indirgenmiş ya da yok. Çiçek örtüsü aktinomorf; tüp uzun ve dar; segmentler 6, 2 halkada dizili, eşit ya da neredeyse eşit, içteki halka nadiren belirgin daha küçük. Sitilus 3-dallı ilâ çok dallıya kadar. Yumurtalık toprakaltında. Kapsül silindirik ilâ eliptiğe kadar, çiçek sapının uzamasıyla toprak seviyesinin hemen üstünde olgunlaşan. Tohumlar çok sayıda, küremsi ilâ eliptiğe kadar şekillerde, kahverengimsi ilâ kırmızımsıya kadar renklerde.

Kaynak:

Mathew B (1984). Crocus L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 8: 413.

Halk Betimi:

Ülkemizde “çiğdem” ismiyle bilinen bu cins Orta ve Güney Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Doğu, Ege Adaları ile Orta Asya’dan Batı Çin’e kadar doğal yayılış gösterir. Dünya’da 104 türü bulunan bu cinsin ülkemizde 42 türü (76 takson) bulunur. Lavanta moru, leylak, sarı ve beyaz renklerde göz alıcı çiçeklere sahip, otsu, çokyıllık soğanlı (kormuslu) bitkilerdir. Çimene benzer, kılıçsı yaprakları genellikle yaprak ekseni boyunca beyaz şeritler taşır. Dünyanın en pahalı baharatı kabul edilen “safran”, bir çiğdem türü olan Crocus sativus L.’un tüylü dişicik tepeciklerinden (sitiluslarından) elde edilir ve gıda renklendirici, tat verici veya tıbbi amaçlarla kullanılır.

Kaynaklar:

Anonim 1 (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Crocus /, Erişim Tarihi: 14.02.2016.

Anonim 2 (2016). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Iridaceae/Crocus/ /, Erişim Tarihi: 14.02.2016.

Yüzbaşıoğlu S İ (2012). Crocus L. Şu Eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 530–534.