CARDUUS L.EŞEK DİKENİ

CARDUUS L. - EŞEK DİKENİ

Bilimsel Betim:

Biryıllık, ikiyıllık veya çokyıllık otsu bitkiler; gövdeleri diken-kanatlı. Yapraklar loplu ilâ 2-derin teleksiye kadar, diken-kenarlı, tüylü ilâ tüysüze kadar, hiçbir zaman üst yaprak yüzeyinde dikencikli-sitrigoz tüylü değil. Kapitulum homogam, uzun çiçekdurumu sapları üzerinde tek ilâ yoğun ve sapsıza kadar. Biryıllık türlerde involukrum genellikle meyvede dökülücü; filariler çok serili, kiremitvari, yatık, yayık veya aşağı kıvrık, diken-uçlu veya ± keskince mukronat, kenarlar düz, az pürüzlü veya kirpikçikli. Çiçek tablası uzun-tüylü. Taçlar aktinomorf veya zigomorf, derince 5-parçalı, mor, pembe veya beyaz. Filamentler serbest, anterler kuyruklu. Kapçıklar (meyveler) yumurtamsı-dikdörtgensi, ± yassılaşmış, tüysüz, yakalı ve uçta kalkansı, hilum neredeyse tabansal; sorguç çok serili, tüyler az pürüzlü veya kısa sakallı (hiçbiri uçta kalınlaşmamış) tabandan bitişik halkada dökülücü, çok küçük iç sorguçlar yok.

Kaynak:

Davis PH (1975). Carduus L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 5: 420.

Halk Betimi:

Tekyıllık, ikiyıllık veya çokyıllık otsu bitkilerden oluşan bu cins ülkemizde “eşek dikeni” ismiyle bilinir ve Avrasya ve Afrika’da yayılış gösterir. Dünyada yaklaşık olarak 130 türü ve ülkemizde 20 türü (32 takson) bulunur. Cins ismi olan “carduus” kelimesi Latince’de “bir tür diken” veya “dikene benzeyen bitki” anlamına gelmektedir. Bu cinsin diğer çiçekli türlerle kıyaslandığında çok sayıda zararlı tür içerdiği belirlenmiştir. Bazı eşek dikeni türleri, örneğin Avustralya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde kötü bilinen istilacı bitkiler olarak kabul edilirler. “Saka dikeni (Carduus acanthoides L.)” , “Eşekdikeni (Carduus nutans L.)” ve “Soymaç (Carduus pycnocephalus L.)” gibi türler, bozulmuş habitatlarda, örneğin aşırı otlatılmış meraları istila edebilir. Eşekdikeni, diğer bitkilerin büyümesini ve gelişimini inhibe eden bileşikler üretirler. Bu cinse ait bitkiler genellikle hafif alerjik reaksiyonlara sebep olur ve bazı türlerin kökleri toksik olabilir.

Kaynaklar:

Anonim 1 (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Carduus, Erişim Tarihi: 06.01.2016.

Anonim 2 (2016). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Compositae/Carduus, Erişim Tarihi: 06.01.2016.

Arabacı T (2012). Carduus L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 122–126.