Stachys officinalis (L.) Trevis. subsp. haussknechtii (Nyman) Greuter & Burdet Göktokalı Çay

Stachys officinalis (L.) Trevis. subsp. haussknechtii (Nyman) Greuter & Burdet - Göktokalı Çay

Bilimsel Betim:

Çiçekli gövdeler 15−100 cm, neredeyse tüysüz ilâ yoğunca tüylüye kadar. Taban yaprakları yumurtamsı-dikdörtgensi ilâ dikdörtgensiye kadar, 3−12 × 1,5−5 cm, kaba kütdişli veya kütdişli-dişli, küt, yüreksi, yaprak sapı 2,5−9,5 cm. Gövde yaprakları benzer fakat daha küçük olup çok daha kısa saplı. Çiçek (floral) yaprakları neredeyse sapsız ilâ sapsıza kadar, gövdedekilere benzer fakat daha küçük; alt çift daha büyük, geriye kalanlar yalancı çevrel çiçekdurumlarıyla eşit. Yalancı çevrel çiçekdurumları (vertisillasterler) yoğun başak şeklinde, bazen alttaki 1−2’si aralıklı ve 1,5−5 cm birbirinden uzakta, 15−20-çiçekli. Bırakteoller yumurtamsı-mızraksı ilâ yumurtamsı-eliptiğe kadar, 5−10 mm, otsu veya sertleşmiş, kenarlar ± kuruzarsı, tepe dikencikli. Çanak 5−9(−12) mm, neredeyse tüysüz; dişler üçköşeli-bizsi, tüpün 1/4−1/3’ü kadar, uç dikencikli. Taç beyaz ilâ kırmızımsı-mora kadar, 12−18 mm. Fındıkçıklar 2,5 × 0,7 mm.

 

subsp. haussknechtii (Nyman) Greuter & Burdet

Taç beyaz; çanak dişleri tüpün 1/3 katı kadar uzunlukta.

 

Çiçeklenme zamanı: Haziran−Eylül.

Habitat (yaşam ortamı): Nemli çayırlıklar, bataklık göl kenarları, orman açıklıklarındaki kayalık yamaçlar, 800−1400 m.

 

Kaynak:

Bhattacharjee R (1982). Stachys officinalis (L.) Trevisan, Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 7: 260.

Halk Betimi:

Ülkemizde “tokalı çay” olarak bilinen bu tür, Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Afrika’da doğal olarak yayılış gösterir. Beyaz ilâ kırmızımsı-mor renkte çiçeklere sahip, 100 cm’ye kadar boylanabilen çokyıllık otsu bir bitkidir. Haziran ve Eylül ayları arasında çiçek açar ve nemli çayırlıklar, bataklık göl kenarları ve orman açıklıklarındaki kayalık yamaçlarda yetişir. Yılan ve köpek ısırıklarına karşı kullanılmıştır. Geleneksel Avusturya tıbbında solunum yolu, gastrointestinal (mide-bağırsak) sistem, sinir sistemi, deri ve jinekolojik problemlerin tedavisi için kullanılmıştır.

 

Kaynaklar:

Anonim (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Stachys_officinalis/, Erişim Tarihi: 17.02.2016.

Akçiçek E (2012). Stachys L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 588–598.