Dorycnium pentaphyllumScop. - Zehirli Yonca
Bilimsel Betim:
Çokyıllık ot veya küçük yarı-çalımsı bitki. Gövdeler 15−60 cm, yayık veya yatık tüylerle havlı. Yapraklarda ortadamar yok; yaprakçıklar 4−20 × 1−6 mm; dikdörtgensi-tersyumurtamsı ilâ şeritsi- tersmızraksıya kadar, neredeyse yayık ya da yatık tüylü; düğümaraları 1−6 cm. Çiçekdurumu 4−30-çiçekli, çiçekdurumu sapları 1−6,5 cm. Çiçekler 3−6 mm, beyaz ve pembe ya da mor tırnaklı; çiçek sapları çanak tüpüyle eşit ya da bazen daha kısa, 1−2 mm; çanak 2−5 mm, hafifçe 2-dudaklı (üstteki iki diş alttaki üç dişten daha geniş), yoğun tüylü, çanak dişleri ± kısa üçgensi, tüp uzunluğunun 1/3−3/4’ü kadar sivri. Bakla 3−5 × 1,5−3 mm, yumurtamsı-küremsi, gaga 1−1,5 mm, çenetler olgunlukta burulmuş değil. Tohum 1.
subsp. anatolicum
Bitki neredeyse yayık uzun tüylerle yoğun cılız tüylü; yaprakçık dikdörtgensi-tersmızraksı, 6−18 × 1−4 mm.
Çiçeklenme zamanı: Mayıs−Temmuz.
Habitat (yaşam ortamı): Kalkerli bozkırlar, kuru otlaklar, taşlı meralar, kızılçam (Pinus brutia L.), karaçam (Pinus nigra L.) ve meşe (Quercus L.) ormanları, 100−1830 m.
subsp. herbaceum
Çiçekdurumu 15−30-çiçekli, çiçekler 3−5 mm; çiçek sapları genellikle çanak tüpünden daha uzun; çanak dişleri tüp uzunluğunun 1/3−2/3’ü kadar; (yaprakçıklar dikdörtgensi-tersyumurtamsı, 4−15 × 2−6 mm; bitki yatık ve kısmen kırışık tüylerle seyrek havlı).
Çiçeklenme zamanı: Mayıs−Ağustos.
Habitat (yaşam ortamı): Killi ve kireçtaşlı topraklar, yol kenarları, bayırlar, deniz kenarındaki yamaçlar, makiler, meralar, 0−1600 m.
Kaynak:
Demiriz H (1970). Dorycnium pentaphyllum Scop., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 3: 514−515.
Halk Betimi:
Ülkemizde “zehirli yonca” olarak bilinen bu tür, Akdeniz bölgesinde doğal olarak yayılış gösterir. Tür ismindeki “pentaphyllum”, Yunanca’da “beş” anlamına gelen “pénte” ve “yaprak” anlamına gelen “phýllon” kelimelerinden türetilmiştir ve yaprak şekillerini ifade eder. Pembe veya mor tırnaklı beyaz renkli çiçeklere sahip, 60 cm’ye kadar boylanabilen çokyıllık otsu veya yarı çalımsı bir bitkidir. Mayıs ve Temmuz ayları arasında çiçek açar ve killi ve kireçtaşlı topraklarda, yol kenarlarında, bayırlarda ve deniz kenarındaki yamaçlarda yetişir.
Kaynaklar:
Anonim (2016). https:/en.wikipedia.org/wiki/Dorycnium_pentaphyllum/, Erişim Tarihi: 09.02.2016.
Vural M (2012). Dorycnium Mill., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 460.