LATHYRUSL. - MÜRDÜMÜK
Bilimsel Betim:
Biryıllık veya çokyıllık, salgısız; gövdeler kanatlı veya kanatsız, bazen tırmanıcı. Yapraklar çift teleksi veya neredeyse parmaksı, mukro veya sülük ile son bulan; yaprakçıklar 1−8-çift (sıklıkla 1-çift), dümdüz, damar düzeni tabandan itibaren değişken ve paralel ilâ teleksiye kadar ve anastomoz. Sitipullar dümdüz veya nadiren dişli, balözü bezi (nektaryum) lekesi yok. Çiçekler koltuksal salkım halinde veya tek çiçekli. Çanak düzenli ilâ düzensize kadar, hörgüçlü veya değil. Kanatçıklar serbest veya kayıkçığa yapışık. Sitiluslar sırtta yassı, şeritsi ilâ kaşıksıya kadar, üst yüzde havlı (veya nadiren tüysüz), kıvrık veya değil. Bakla (meyve) yassı, 2−çok tohumlu, üst dikişizi 2-kanatlı veya kanatsız. Tohumlar Vicia L.’ya benzer.
Kaynak:
Davis PH (1970). Lathyrus L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 3: 328.
Halk Betimi:
Tek yıllık veya çok yıllık otsu bitkilerden oluşan bu cins ülkemizde “mürdümük” ismiyle bilinir ve Avrupa’nın sıcak bölgelerinde, Kuzey Amerika, Asya, Doğu Afrika’nın tropikal bölgelerinde ve Güney Avrupa’nın ılıman bölgelerinde doğal olarak yetişir. Dünyada yaklaşık 159 türü bulunan bu cinsin ülkemizde 63 türü (73 takson) bulunur. Birçok türü bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Bu cins “tatlı bezelye (Lathyrus odoratus L.)” ve çokyılllık “sonsuz bezelye (Lathyrus latifolius L.)” gibi genellikle bahçelerde yetişen türleri içerir. Kültürü yapılan türlerinin çiçekleri genellikle gül rengi, kırmızı, kestane rengi, pembe, beyaz, sarı, mor veya mavidir ve bazıları iki renklidir. Bazı türleri de güzel kokulara sahip olduğu için yetiştirilir. Bazı Lathyrus türlerinin tohumları toksik aminoasit olan “oksalyildiaminopropionik asit” içerir ve fazla tüketildiğinde ciddi bir hastalık olan “latirizm” (insanlarda ve evcil hayvanlarda meydana gelen felç ve zayıflamayla karakterize edilen nörolojik bir hastalık) meydana gelebilir.
References:
Anonim 1 (2017). https://en.wikipedia.org/wiki/Lathyrus/, Erişim Tarihi: 31.03.2017.
Anonim 2 (2016). https://gobotany.newenglandwild.org/genus/lathyrus//, Erişim Tarihi: 09.02.2016.
Anonim 3 (2016). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Leguminosae/Lathyrus///, Erişim Tarihi: 09.02.2016.
Güneş F (2012). Lathyrus L. Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 466−470.
