Typha latifoliaL. Cil

Typha latifoliaL. - Cil

Bilimsel Betim:

Gövde gürbüz, 2,5 m’ye kadar. Yaprak ayaları 6−16 mm genişliğinde. Dişi ve erkek başaklar bitişik veya 0,5−2,5 cm’lik mesafelerle ayrık. Dişi başak 9−28 cm uzunluğunda, olgunken 2,5−3 cm çapında, gençken koyu kahverengi, daha sonra kahverengi lekeli ve beyazımsı, pulsuz. Sitigmalar mızraksı-yumurtamsı. Erkek başaklar dişilerden biraz daha uzun. 11−35 cm × 12−17 mm; pullar ipliksi, basit. Anterler 2,5−3,5 mm. Polen taneleri dörtlü. Meyve 1−1,5 mm, olgunlukta açılan, tüyler 25−52 adet, 7−11 mm, taban bölgesinde 1,5−2,5 mm.

Çiçeklenme zamanı: Hazian−Ekim.

Habitat (yaşam ortamı): Su kenarları, göller, hendekler, kanallar, 0−1850 m.

Kaynak:

Baytop A (1984). Typha latifolia L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 8: 559.

Halk Betimi:

Ülkemizde “cil” ismiyle bilinen bu tür, Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa, Avrasya ve Afrika’da doğal olarak yetişir. Su kenarında yaşam süren, sürünücü rizomlu, sucul ya da kısmen-karasal, 2,5 metreye kadar boylanabilen çokyıllık otsu bir bitkidir. Haziran ile Ekim ayları arasında çiçeklenir, su kenarları, göller, hendekler ve kanallarda yetişir. Bu bitkide ve diğer Typha L. cinsine ait türlerde gerçek çiçek yapıları bulunmaz. Dalların ucundaki genellikle kahverengi renkteki fırça şeklinde yapılar çiçek kümeleridir. Bitkilerin yaprakları sandalye tabanı ve paspas dokumada kullanılır. Yaprakları aynı zamanda kâğıt üretmek için kaliteli selüloz kaynağı olarak da kullanılabilir. Bitkilerin çiçek kısmından tekstil endüstrisinde kullanılmak üzere mükemmel kalitede lif elde edilir. Nişasta bakımından zengin rizomları yenilebilir, oldukça besleyici ve çok miktarda olan polenleri ilaç endüstrisinde kullanılmaktadır. Ancak, kirli suda yetişen bitkiler kurşun ve pestisit (zirai ilaç) artıklarını rizomlarında biriktirebilir ve bunlar yenilmemelidir. Diğer yandan, binalarda cam yünü veya taş yünü gibi geleneksel yalıtım malzemelerine organik bir alternatif olarak ısı yalıtımında da kullanılır. İçerdikleri yüksek biyoenerjik bileşiklerden (nişasta ve selülöz içeriği) dolayı biyoetanol üretilerek biyoyakıt olarak kullanılma potansiyeline sahip bitkilerdir.

Kaynaklar

Anonim 1 (2016) https://en.wikipedia.org/wiki/Typha_latifolia/, Erişim Tarihi: 24.11.2016.

Anonim 2 (2016) https://gobotany.newenglandwild.org/search/?q=typha+latifolia/, Erişim Tarihi: 24.11.2016.

Ekim T (2012) Typha L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 879–880.