TYPHAL. - SAZ
Bilimsel Betim:
Su kenarında yaşam süren, sürünücü rizomlu, sucul ya da kısmen-karasal çokyıllık birevcikli otlar. Gövdeler dik, tabanda kormus-benzeri. Yapraklar çoğunlukla tabanda, iki sıralı, dik, gövdeyi sıkı sıkı saran kınlı; aya şeritsi, tek katmanlı hava dolu boşluklu. Çiçekler iki sıra halinde üst üste konulmuş şekilde yoğun, bitişik veya aralıklı, silindirik başak-benzeri kısmi çiçekdurumlu, üstteki erkek, alttaki dişi. Erkek çiçekler kümeler halinde 1−3(−8) sitamenli; eksen basit ya da çatallaşmış tüy-benzeri pullu veya çıplak; anterlerdeki iki tekayı birbirine bağlayan doku şişkin; polen taneleri tek veya dörtlü gruplar halinde. Dişi çiçekler dallanmış saplar üzerinde, tüy-benzeri pullu ya da değil, her çiçek bir ginofora (yumurtalık taşıyıcısı) sahip kalıcı bir pistil (yumurtalık) ve ginoforun tabanını saran tüylerden oluşur: verimsiz çiçekler (pistilotlar) mevcut. Yumurtalık tek-tohumtaslaklı, üstdurumlu; sitilus ipliksi, kalıcı, sitigma şeritsi ya da genişlemiş ve kaşıksı, tüylerden daha uzun. Meyve küçük, mekiksi, olgunlukta açılmayan veya uzunlamasına açılan, zarsı meyve kabuklu (perikarplı).
Kaynak:
Baytop A (1984). Typha L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 8: 558–559.
Halk Betimi:
Ülkemizde “saz” ismiyle bilinen bu cins, Kuzey Yarımkürenin sulak alanlarında geniş yayılışı bulunan bitkilerden oluşur. Dünyada yaklaşık olarak 38 türü bulunan bu cinsin ülkemizde 7 türü (7 takson) bulunur. Su kenarında yaşam süren, sürünücü rizomlu, sucul ya da kısmen-karasal çokyıllık otsu bitkilerdir. Bitkilerin yaprakları sandalye tabanı ve paspas dokumada kullanılır. Yaprakları aynı zamanda kâğıt üretmek için kaliteli selüloz kaynağı olarak da kullanılabilir. Bitkilerin çiçek kısmından tekstil endüstrisinde kullanılmak üzere mükemmel kalitede lif elde edilir. Nişasta bakımından zengin rizomları yenilebilir, oldukça besleyici ve çok miktarda olan polenleri ilaç endüstrisinde kullanılmaktadır. Ancak, kirli suda yetişen bitkiler kurşun ve pestisit (zirai ilaç) artıklarını rizomlarında biriktirebilir ve bunlar yenilmemelidir. Diğer yandan, binalarda cam yünü veya taş yünü gibi geleneksel yalıtım malzemelerine organik bir alternatif olarak ısı yalıtımında da kullanılır. İçerdikleri yüksek biyoenerjik bileşiklerden (nişasta ve selülöz içeriği) dolayı biyoetanol üretilerek biyoyakıt olarak kullanılma potansiyeline sahip bitkilerdir.
Kaynaklar:
Anonim 1 (2016) https://en.wikipedia.org/wiki/Typha/, Erişim Tarihi: 24.11.2016.
Anonim 2 (2016) http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Typhaceae/Typha//, Erişim Tarihi: 24.11.2016.
Ekim T (2012) Typha L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 879–880.
.JPG)
.JPG)