Saponaria officinalis L. Sabunotu

Saponaria officinalis L. - Sabunotu

Bilimsel Betim:

Dik, çokyıllık, sürünücü rizomlu ve basit veya az-dallı gövdeli, 30−70 cm. Yapraklar dikdörtgensi-eliptik, 12 × 3 cm’ye kadar, sivri veya sipsivri, kısa saplı veya sapsız, belirgin 3-damarlı, tüysüz veya kısa havlı. Çiçekler hoş kokulu, tepede yoğun yalancı şemsiyemsi, kısa saplı. Çanak yeşil veya sarımsı-yeşil, tüysüz veya kısa havlı, dar dikdörtgensi-silindirik, 18−22 mm boyunda, 1,5−2 mm yumurtamsı ve sipsivri dişli. Taç yapraklar 30 mm’ye kadar, beyaz veya pembe tersyumurtamsı ayalı, tabanda 2 küçük pullu ve dar tırnaklı. Kapsül dikdörtgensi-yumurtamsı, çanaktan daha kısa.

Çiçeklenme zamanı: Haziran−Ağustos.

Habitat (yaşam ortamı): Yol kenarları, akarsu kenarları, nemli ormanlar, gölgeli yerler, 200−1100 m.

Kaynak:

Hedge IC (1967). Saponaria officinalis L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 2: 141.

Halk Betimi:

Ülkemizde “sabunotu” olarak bilinen bu tür, tüm Avrupa’da, Asya’dan Batı Sibirya’ya kadar doğal olarak yayılış gösterir. Bununla birlikte tarla yabancı otu veya süs bitkisi olarak dünyanın diğer bölgelerine de yayılmıştır. Pembe veya beyaz çiçeklere sahip çokyıllık gösterişli bir bitkidir. Sabunotu adından da anlaşılabileceği gibi geçmişte doğal sabun yapmak için kullanılmıştır. Bitkinin yaprakları ve kökleri suda bekletilerek içerdikleri “saponin” adlı kimyasal maddenin suya geçmesiyle sıvı sabun üretilmiştir. Tarihsel olarak narin veya eşsiz tekstiller temizlemek için kullanılan bu sabun hâlâ narin antika halıları temizlemek için kullanılır. Haziran ile Ağustos aylarında çiçeklenir ve çoğunlukla yol kenarları, akarsu kenarları, nemli ormanlar ve gölgeli yerlerde rastlanır.

Kaynaklar:

Anonim 1 (2017). https://en.wikipedia.org/wiki/Saponaria_officinalis, Erişim Tarihi: 17.11.2017.

Anonim 2 (2017). https://gobotany.newenglandwild.org/search/?q=Saponaria+officinalis+, Erişim Tarihi: 17.11.2017.

Ekim T (2012). Saponaria L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 353–354.