Pteridium aquilinum (L.) Kuhn Eğrelti

Pteridium aquilinum (L.) Kuhn - Eğrelti

Bilimsel Betim:

Bitki 40−200 cm, güçlü yeraltı rizomlu, tüylü. Yapraklar tek, 3-teleksi, yaprak sapı sert, dik, düzgün, üç-köşeli aya kadar uzun. Ayanın ekseni hemen hemen yapraksapıyla dik açı ile bükülmüş, telekler 10−20 çiftler halinde, telekçikler dikdörtgensi, taraksı, oldukça sivri, üstte tüysüz, aşağıda az ya da çok yünlü. Soruslar, segmentlerin kenarı boyunca kesintisiz. İndusyum zarsı, kenarda kirpikli, segmentlerin geriye kıvrık kenarına bağlı.

Sporların olgunlaşması: Temmuz−Ekim.

Habitat (yaşam ortamı): Orman açıklıkları, seyreltilmiş ormanlar, kum tepeleri, 0−1900 m.

Kaynak:

Henderson DM (1965). Pteridium aquilinum (L.) Kuhn, Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 1: 46.

Halk Betimi:

Ülkemizde “eğrelti” olarak bilinen bu tür, her iki yarım kürenin ılıman ve alt tropikal bölgelerinde yaygın olarak yetişir. Çokyıllık otsu bir bitkidir ve kış aylarında yapraklarını döker, boyları ise 3 metreye kadar uzayabilir. Diğer eğreltiler gibi bu türün de çiçeği, meyvesi veya tohumu bulunmaz. Toprak altındaki köksaptan (rizom) gelişerek toprak üstüne uzanan büyük yapraklara sahiptir. Yaprakların alt yüzeyinde kahverengi renkte spor keseleri vardır ve bu keseler içinde üretilen mikroskobik yapılar (sporlar) doğaya salınır ve sporlar uygun çevresel koşullarda çimlenerek yeni bitkileri geliştirir. Eğrelti otlarının genç sürgünleri tarih boyunca pekçok kültürde yenilebilir kabul edilmiş ve günümüzde bazı ülkelerde hala yaygın kullanılan bir gıda maddesidir. Ancak, yapılan çalışmalar, bu bitkilerin yemek borusu ve mide kanseriyle bağlantılı kanserojen maddeler içerdiğini ortaya koymuştur. Bu nedenle yenilmesi önerilmez. Bu bitki dünyanın en zararlı yabancı ve istilacı otlarından biri kabul edilir. Toprak altında 400 metreye kadar uzayabilen geniş dallanmış köksapları ile ayrıkotu gibi bulundukları alanı kuşatırlar. Bu bitkilerin diğer bitkilerle şiddetli şekilde rekabet halinde olması ve yapraklarının toksik madde içermesi nedeniyle eğreltilerin kurulmuş olduğu yerlerde hem diğer bitkiler gelişemez hem de hayvanların otlatılması için elverişsiz bir ortam oluşur.

Kaynaklar:

Anonim (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Pteridium_aquilinum/, Erişim Tarihi: 07.02.2016.

Güner A (2012). Pteridium Gled. ex Scop., Şu Eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 5.