Dactylorhiza romana(Sebast.) Soó - Elçik
Bilimsel Betim:
Bitkiler 15–40 cm. Gövdenin tabanı 2–3 büyük kahveremgimsi kınlı, çok sayıda şeritsi ilâ mızraksıya kadar yapraklarla sarılı. Başak kısaca silindirik. Bırakteler otsu, menekşe-mor, donuk kırmızı veya sarı (bazen beyazımsı) renkli çiçekleri aşmış. Çanakyapraklar dikdörtgensi, 13 × 5 mm’ye kadar; yan çanakyapraklar ± geriye kıvrık. Taçyapraklar yamukça yumurtamsı, 10 × 4–7 mm. Dudak ± öne doğru uzamış, yumurtamsı ilâ geniş yumurtamsıya kadar, 15 mm genişliğine kadar, önde kısaca 3-loplu, bazen dümdüz, çizgi veya leke yok. Mahmuz 10–25 mm.
subsp. romana
Çiçekler kırmızımsı ilâ sarıya kadar, oldukça büyük, dudak genellikle uzunluğundan daha geniş, 15 mm’ye kadar genişlemiş; mahmuz silindirik, yumurtalıktan daha büyük, (13–)17–20(–25) mm, kıvrık ± dik olarak yukarı doğru yönelmiş.
Çiçeklenme zamanı: Nisan−Haziran.
Habitat (yaşam ortamı): Maki ve “meşe (Quercus L.)” çalılarının olduğu yerdeki kireçtaşı yamaçları, karışık ve iğne yapraklı ormanlar, 0–2000 m.
Kaynak:
Renz J & Taubenheim G (1984). Dactylorhiza romana (Seb.) Soó, Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 8: 538.
Halk Betimi:
Ülkemizde “elçik” ismiyle bilinen bu tür, Güney Avrupa’nın Akdeniz bölgesi ve Kuzey Afrika’ya özgüdür ve Türkiye, doğudan İran'a ve Türkmenistan'a kadar doğal olarak yetişir. İnce bir gövde üzerinde gösterişli pembe ve sarı çiçekleri bulunan çokyıllık yumrulu bir bitkidir. Türkiye’de toprak altında bulunan yumruları toplanarak ülkemize özgü bir içecek olan salep ve dondurma yapımında kullanılır. Bununla birlikte, bu tür, diğer orkide türleri gibi bitkinin aşırı sökülmesi nedeniyle nesli tükenmekte olan bitkilerden biridir.
Kaynaklar:
Anonim 1 (2017). http://www.habitas.org.uk/europeanorchids/dact_romana.htm, Erişim Tarihi: 04.05.2017.
Anonim 2 (2017). https://en.wikipedia.org/wiki/Dactylorhiza_romana, Erişim Tarihi: 04.05.2017.
Güler N (2012). Dactylorhiza Necker ex Nevski, Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 631–635.