Cyclamen coumMill. Yersomunu

Cyclamen coumMill. - Yersomunu

Bilimsel Betim:

Yumru küçük, genellikle 3,5 cm’den daha kısa çaplı, belirgin basık-küremsi, havlı, tabandan köklenmiş. Yaprakları kışın ve ilkbaharda çiçekler açmadan önce görülen, neredeyse dairemsi ya da genişçe yumurtamsı-yüreksi, 2−5(−7) cm uzunluğunda ve neredeyse genişliği kadar, soluk yeşil ya da genellikle üzeri çeşitli şekillerde mermerimsi desenli, kenarlar düz ya da bazen düzensiz dişli. Taç soluk ya da koyu çingene pembesi, nadiren beyaz, loplar kulaksız, geriye kıvrık, neredeyse dairemsi ya da genişçe yumurtamsı, 8−15(−l7) mm, sivri ya da küt, kenarlar düz ya da nadiren kısmen dişli, taban bariz küçük beyaz ya da soluk pembe gözle çevrili koyu lekeli. Sitilus gömülü (içkin) ya da kısaca taşkın. Meyve sapı uçta helezonik kıvrılmış.

 

Çiçeklenme zamanı: Şubat−Mayıs.

Habitat (yaşam ortamı): Kızılçam (Pinus brutia L.), Köknar (Abies L.) ve Meşe−Kayın (Quercus L.-Fagus L.) ormanları, kayalık yamaçlardaki çalıların altı, 0−2135 m.

 

var. coum

Yapraklar dairemsi ya da neredeyse dairemsi, düz ya da neredeyse düz; taç lopları kısa, küt ya da yuvarlaklaşmış, genellikle 10 mm’den daha az.

 

Kaynak:

Meikle RD (1978). Cyclamen coum Miller Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 6: 132.

Halk Betimi:

Ülkemizde “yersomunu” ismiyle bilinen bu tür, Karadeniz çevresinde Bulgaristan’dan Türkiye’nin kuzeyine, Kafkasya ve Kırıma kadar doğal yayılış gösterir. Pembe çiçeklere sahip, 8 cm’ye kadar boylanabilen çokyıllık yumrulu otsu bir bitkidir. Yersomunu bahçeçilikte yer örtücü bir süs bitkisi olarak yaygın olarak kullanılır. Türkiye’den ihracatı yapılan üç Cyclamen türünden biridir. Türkçe’de bu bitkiye halk arasında “yersomunu, domuzturpu” gibi isimlerin verilmesinin nedeni, domuzların toprağı sürerek çok sevdikleri bu bitkinin yumrularını yemelerinden kaynaklanmaktadır. İlkbaharın erken dönemlerinde çiçeklerini açar ve kızılçam, köknar, meşe, kayın ormanları ve kayalık yamaçlardaki çalıların altında yetişir.

 

Kaynaklar:

Anonim (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Cyclamen_coum/Cyclamen /, Erişim Tarihi: 15.04.2016.

Coşkunçelebi K (2012). Cyclamen L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 768–769.