CYCLAMENL. - YERSOMUNU
Bilimsel Betim:
Yumru kökgövdeli çokyıllık otlar. Yapraklar uzun saplı, tüysüz, yumurtamsı, neredeyse dairemsi veya böbreksi, tabanda yüreksi, düz veya çeşitli şekillerde dişli, loplu ya da köşeli. Çiçekler tek, koltuksal, sarkık. Çiçek sapı uzun, genellikle meyvedeyken helezonik kıvrılan. Çanak derinlemesine 5-loplu. Taç mor, pembe veya beyaz, kısa yarı küremsi tüplü ve 5-loplu tomurcuk içinde bükülmüş ve belirgin geriye kıvrık veya nadiren çiçeklenme zamanında yayık. Sitamenler 5, tacın tabanına gömülü; filamentler çok kısa; anterler büyük, bir kozalak oluşturmak üzere yakınlaşmış. Yumurtalık üstdurumlu; sitilus nahif, genellikle anterleri aşan. Kapsül geniş, uçta düzensiz şekilde veya 5 kıvrık dişle açılan. Tohumlar süngersi, yapışkan salgılı kabuklu; dağılmayan.
Kaynak:
Meikle RD (1978). Cyclamen L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 6: 128.
Halk Betimi:
Ülkemizde “yersomonu” ismiyle bilinen bu cins, Avrupa ve Akdeniz Havzası’nda doğal yayılış göstermekte olup, doğuya doğru İran’a kadar uzanır ve ayrıca Afrika’nın kuzeydoğusunda yer alan Somali’de tek bir doğal türle temsil edilir. Dünya’da yaklaşık olarak 20 türü bulunan bu cinsin ülkemizde 11 türü (14 takson) bulunur. Yumrulu çokyıllık otsu bitkilerden oluşan bu cins gösterişli pembe, mor veya beyaz çiçeklere sahiptir. Cins ismi olan “Cyclamen” kelimesi Latince kökenli olup “halka” anlamına gelir ve muhtemelen yumrusunun yuvarlak bir diske benzemesinden dolayı verilmiştir. Yersomunları iç mekan veya dış mekan süs bitkisi olarak dünya üzerinde yaygın bir kullanıma sahiptir. Kıtlık zamanlarında örneğin Lübnan’da iç savaşlar sırasında yumrularından turşu yapılarak tüketilmiştir. Ayrıca Lübnan’da yapraklarının içi kuzu eti veya sebze ile Türkiye’de yapılan dolma gibi doldurularak tüketilir.
Kaynaklar:
Anonim 1 (2016). https://simple.wikipedia.org/wiki/Cyclamen /, Erişim Tarihi: 14.04.2016.
Anonim 2 (2016). http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Primulaceae/Cyclamen/ / Erişim Tarihi: 14.04.2016.
Coşkunçelebi K (2012). Cyclamen L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 768–769.
.JPG)