Colchicum szovitsii Fisch. & C.A.Mey. var. szovitsii Katır Çiğdemi

Colchicum szovitsii Fisch. & C.A.Mey. var. szovitsii - Katır Çiğdemi

Bilimsel Betim:

Korm 1,5−3(−4) × (1−)2−3 cm, yumurtamsı; dış tunik siyahımsı-kahverengi, içteki kırmızımsı-kahverengi, kağıtsı ilâ neredeyse derimsiye kadar, boyun yok veya gelişmemiş. Yapraklar 2−3, çiçekler ile aynı zamanda gelişen (sinantus), dilsi veya çok dar şeritsi-mızraksı, neredeyse dik, çiçeklenmede 2−6(−12) cm’ye kadar genişleyen, olgunlaştığında (12−)16−21(−25) × (1,2−)2−3,5 cm, uç sivri ve sıklıkla başlıklı, tüysüz. Çiçekler (1−)2−5(−7), yumurtamsı-çansı, bazen çansı veya dar çansı. Çiçek örtüsü segmentleri koyu ilâ soluğa kadar morumsu-pembe veya beyaz, belirgin morumsu-pembe renkle kaplı, tersmızraksı ilâ çok dar eliptiğe kadar, (2,1−)2,7−3,5 cm × 4−10 mm, sivri veya daha az sıklıkla küt, bazen tabanda kulakçıklı. Filamentler 7−11 mm, tüysüz; anterler morumsu-siyah veya yeşilimsi-siyah, 24(−5) × 1 mm; çiçektozu sarı. Sitilus düz, sitigmalar nokta şeklinde. Kapsül elipsoit ilâ yuvarlağa kadar, 3,5(−4) × 1,5−2,2 cm, orta kahverengi renkte, tüysüz, sivri çıkıntılı.

 

Çiçeklenme zamanı: Ağustos−Ekim.

Habitat (yaşam ortamı): Islak çayırlıklar, nemli alpin çimenlikler, bozkırlar, çam (Pinus L.) ormanı kenarları, 200−3250 m.

Halk Betimi:

Ülkemizde “katır çiğdemi” olarak bilinen bu tür, doğu Bulgaristan ve Türkiye’den kuzeybatı Ürdün ve İran’a kadar doğal olarak yetişir. Morumsu-pembe veya beyaz renkte çiçeklere ve mızraksı yapraklara sahip çokyıllık bir bitkidir. Ağustos ve Ekim ayları arasında çiçek açar ve ıslak çayırlıklar, nemli alpin çimenlikler, bozkır ve çam ormanlarının kenarlarında yetişir. Acıçiğdemler (Colchicum L.) kalıtsal Akdeniz Ateşi ve gut hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçların terkibine giren bir çeşit alkaloid olan “kolşisin” maddesi içerir. Yaprakları, soğanları ve tohumları zehirlidir.

 

Kaynaklar:

Anonim (2016). https://sv.wikipedia.org/wiki/Colchicum_szovitsii, Erişim Tarihi: 21.02.2016.

Düşen O (2012). Colchicum L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 371–375.