Chenopodium albumL. - Aksirken
Bilimsel Betim:
Biryıllık, 20−150 cm. Yapraklar 2−8 × 1−5 cm, baklavamsı, üç-köşeli veya yumurtamsı-mızraksı, dümdüz veya dişçikli, alttakiler sıklıkla 3-loplu, alt tarafta unlu. Tepede veya koltuktaki çiçek kümecikleri, başak, salkım veya talkım çiçekdurumları halinde. Çiçek örtüsü segmentleri arkada yuvarlaklaşmış omurgalı (kuruduğunda ±keskin). Perikarp serbest. Tohum kenarları küt, hemen hemen düzgün ve derin olmayan ışınsaloluklu.
Çiçeklenme zamanı: Mayıs–Ağustos
Habitat (yaşam ortamı): Atık alanlar, ekili araziler, 0−2000 m.
Kaynak:
Aellen P (1967).Chenopodiumalbum L., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 2: 304.
Halk Betimi:
Ülkemizde “aksirken” ismiyle bilinen bu tür, dünya genelinde geniş bir alanda ekimi yapıldığı için orijini tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte, kökeninin Asya ve Avrupa’ya dayandığı düşünülmektedir. Küçücük çiçeklere sahip, 150 cm’ye kadar boylanabilen tekyıllık otsu bir bitkidir. Mayıs ile Ağustos ayları arasında çiçeklerini açar, atık yerler ve ekili arazilerde yetişir. Aksirken Asya ve Afrika’nın bazı bölgelerinde ıspanak yerine veya yem bitkisi olarak yetiştirilirken Avrupa ve Kuzey Amerika’da tarla yabancı otu veya istilacı olarak kabul edilir. Son yıllarda oldukça popüler olan ve tahılların içine karıştırılan, glütensiz ve yüksek protein ve lif içeriğine sahip kinoa (Chenopodium quinoa Willd.) ve kaniva (Chenopodium pallidicaule Aellen) gibi bazı tohumlar bu cinsin içinde yer alan ve “aksirken (Chenopodium album L.)” ile akraba olan türlerden elde edilir. Başta “aksirken” olmak üzere birçok “sirken (Chenopodium L.)” türü yoğun şekilde alerjen polen üretir ve bu polenler birçok insan üzerinde alerjik etki yaratır ve saman nezlesine neden olabilir.
Kaynaklar:
Anonim (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Chenopodium_album, Erişim Tarihi: 04.01.2016.
Yaprak A E (2012). Chenopodium L., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 24–25.