Cyanus triumfettii (All.) Dostál ex Á.Löve & D.Löve (= Centaurea triumfettii All.) Deli Kapele

Cyanus triumfettii (All.) Dostál ex Á.Löve & D.Löve (= Centaurea triumfettii All.) - Deli Kapele

Bilimsel Betim:

Çokyıllık toprak altı gövdesi sürünücü, verimsiz rozet şeklinde gelişmiş, gövde bitkinin tabanı dışında yükselmez. Gövde (5−)10−60 cm, dik ya da nadiren yükselici, az dallanmış ya da dallanmamış. Yapraklar yoğun kaba tüylü, bazen tüysüzleşmiş; genişçe mızraksı ilâ şeritsi-mızraksıya kadar veya şeritsi, alt saplı, bazen telek loplu, gövde yaprakları sapsız, sıklıkla dar kayıcı. İnvolukrum 15−22 × 8−15(−20) mm, yumurtamsı. Tırnaklar küçük ilâ orta boya kadar (bazen filarilerin tabanına yakın kısmında gizlenmiş), kayıcı koyu kahverengi kenarlı çok sayıda gümüş renkli (1,5−)2−3(−4) mm kirpikli. Kenar çiçekleri ışınsal olarak yayık, mavi, çok nadiren pembe veya menekşe moru, merkezde çiçekler menekşe moru. Kapçıklar (meyveler) 4−5 mm; sorguç 1−2,5 mm.

 

Çiçeklenme zamanı: Mayıs−Temmuz(−Ağustos).

Habitat (yaşam ortamı): Çam (Pinus L.) ormanları, meşe (Quercus L.) korulukları, dağ bozkırları, kayalık yamaçlar, meralar, 500−3500 m.

 

Kaynak:

Wagenitz G (1975). Centaurea triumfettii All., Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 5: 576.

Halk Betimi:

Ülkemizde “deli kapele” olarak bilinen bu tür, Avrupa, Kuzeybatı Afrika, Lübnan, Kırım, Kafkasya, Türkiye ve Kuzey İran’da doğal yayılış gösterir. Cins ismini Eski Yunanca’da “koyu mavinin özü” anlamına gelen “kyanos” kelimesinden almıştır ve çiçeklerin renklerinin yoğun mavi rengini kasteder. Mavi, nadiren pembe veya lavanta-mor renklerde çiçeklere sahip, 60 cm’ye kadar uzayabilen çokyıllık otsu bir bitkidir. Mayıs ile Temmuz ayları arasında çiçek açar. Sığ topraklı kuru otlakların işgalci türü olarak bilinir. Sert koşullara ve yangınlara karşı dayanıklıdır. Cinsindeki diğer türler gibi mera üzerinde yem bitkileri ile rekabet ederek hayvancılık ve yaban hayatı için gerekli olan yem üretimini azaltır.

 

Kaynaklar:

Anonim 1 (2016). https://en.wikipedia.org/wiki/Centaurea_triumfettii/, Erişim Tarihi: 06.01.2016.

Anonim 2 (2018). https://routes.tips/blog/top_10_mountain_flowers_to_discover, Erişim Tarihi: 03.03.2018.

Uysal T (2012). Cyanus Mill., Şu eserde: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr.), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 154–156.