Cruciata taurica(Pallas ex Willd.) Ehrend. Kırım Güzeli

Cruciata taurica(Pallas ex Willd.) Ehrend. - Kırım Güzeli

Bilimsel Betim:

Yarı çalımsı (odunsu tabanlı) ilâ ± yığın gövdeli otsu çokyılıklara kadar, belirgin odunsu birincil köklü ve bazen birkaç ek köklü. Gövdeler (6−)10−45(−70) cm, tabanda sıklıkla yatık, dik ilâ yükseliciye kadar dallanmış, dörtköşeli, ± geniş kıkırdaksı köşeli, tüysüz ya da kısa kıvrık tüylü, bazen kıllı, fakat tüyler 1 mm’den daha kısa; düğümlerarası genellikle 14’den daha az, üst kısım sonunda 3−4,5 cm’ye kadar uzamış. Vejetatif sürgünler yaklaşık 40 cm’ye kadar, yapraklar sıklıkla çiçekli gövdelerdekinden daha dar. Yapraklar (5−)10−25(−40) × (2−)4−15 mm, kısmen derimsi, dikdörtgensi, dar eliptik ilâ neredeyse dairemsiye kadar, küt ilâ sivriye kadar, tüysüz, sadece kenarlarda yukarı yönlü az pürüzlü-kirpikli veya kısa havlı ilâ kısa kıllıya kadar, 1−3-damarlı (vejetatif sürgünler ve çiçekli sürgünlerinin tabanlarında genellikle 1-damarlı). Çiçeklenmeden sonra 30 × 15 mm’ye kadar büyüyen bırakteler talkım çiçekdurumlarını taşır, tersyumurtamsı, genişçe yumurtamsı ilâ neredeyse dairemsiye kadar, parşömenimsi, sıklıkla sarımsı ya da hafifçe mor, sonunda kıvrılmış. Talkımlar 5−9-çiçekli. Çiçekdurumu sapları ve çiçek sapları ± yoğun kıllı veya yatık tüylü, bazen tüysüz, meyvede yaklaşık 3−4(−12) mm’ye kadar uzamış, belirgin yayık ilâ kıvrığa kadar. Bırakteoller eliptik ilâ neredeyse dairemsiye kadar, yaklaşık 15 × 12 mm’ye kadar uzamış, yukarı yönlü kirpikcikli-az pürüzlü ilâ tüylü veya neredeyse tüysüze kadar. Taç altın-sarı ilâ sarımsı-yeşile kadar, (2,5−)3−6 mm çapında. Loplar yumurtamsı ilâ neredeyse eliptiğe kadar, sivri ilâ sipsivriye kadar. Merikarplar genellikle tek, küremsi, (2,5−)3−4(−5) mm çapında, tüysüz ya da kıllı.

Çiçeklenme zamanı: Mart−Temmuz.

Habitat (yaşam ortamı): Kuru kayalıklar, dağ eteği yığıntıları, bozkırlar, çalılıklar, 300−3300 m.

Kaynak:

Ehrendorfer F & Schönbeck-Temesy E (1982). Cruciate taurica (Pallas ex Willd. ) Ehrend, Şu eserde: Davis PH (ed.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Edinburgh University Press, Edinburgh, 7: 852.

Halk Betimi:

Ülkemizde “kırım güzeli” ismiyle bilinen bu tür, Doğu Yunanistan, Kırım, Türkiye, Kafkasya, İran, Türkmenistan, Irak, Suriye ve Lübnan’da doğal olarak yetişir. Sarı renkli çiçeklere sahip, 70 cm’ye kadar boylanabilen çokyıllık bir bitkidir. Mart ile Temmuz ayları arasında çiçeklerini açar ve kuru kayalıklar, dağ eteği yığıntıları, bozkırlar ve çalılıklarda yetişir.

Kaynaklar:

Anonim 1 (2016). http://www.tubives.com/index.php?sayfa=1&tax_id=8705/, Erişim Tarihi: 30.06.2016.

Karabacak E (2012) Cruciata L., In: Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M. & Babaç, M.T. (edlr), Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul, s. 821.